به‌گفته محمدرضا كارگر، در صنعت موزه‌داري ايران البته دچار يك عادت تاريخي شده‌ايم و هيچ‌گاه نمي‌خواهيم اين باور را تغيير بدهيم درحالي‌كه موضوعات زيادي در 2دهه اخير تغيير كرده است. به‌گفته او، در تعطيلات نوروز تعداد بازديدكنندگان از موزه‌ها بيش از حد توان موزه است و در اين ايام هميشه نگران آسيب ديدن اشياي موزه‌ها به‌دليل حجم بالاي بازديدكننده هستيم. كارگر تأكيد كرد: اگرچه در طول سال ميزان بازديد از موزه‌ها كمتر مي‌شود اما بايد دانست كه آمار بازديدهاي طول سال از موزه‌ها منطقي است.
وي افزود: همين حالا اگر به موزه‌هاي نياوران، سعدآباد و گلستان سر بزنيد شاهد تعداد بازديدكنندگان خواهيد بود كه براي بازديد از جاذبه‌هاي موزه‌اي به آن مكان‌ها رفته‌اند و همين حالا نيز براي بازديد دانش‌آموزان مدارس نوبت‌هاي چهارماهه و شش‌ماهه ارائه مي‌شود.
مديركل امور موزه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي البته انتقادها به شيوه موزه‌داري در ايران را تا حدودي درست مي‌خواند و مي‌گويد: برخي معتقدند بايد موزه‌ها متحول شوند و اتفاقات جديدي در موزه‌ها ايجاد كرد تا بتوان تعداد مخاطبان موزه‌ها را افزايش داد.
- موزه‌ها در ايام نوروز بازديدكننده انبوه دارند
خبرگزاري مهر اما ديروز در گزارشي اعلام كرد كه حدود ٦٥٠موزه بزرگ و كوچك دولتي و خصوصي در ايران داير شده‌اند كه تنها در ايام نوروز بازديدكننده انبوه دارند و بيشتر اوقات در طول سال خالي از بازديدكننده هستند و راهنمايان موزه‌ها نيز با رخوت موزه‌داري در ايران مواجه مي‌شوند.
سارا عبدلي، راهنماي موزه نيز در همين رابطه گفته است كه در ايام عيد موزه‌ها چنان شلوغ است كه فرصت استراحت نيست و گاه نگراني‌هايي از حضور انبوه گردشگران براي آثار موزه‌اي ايجاد مي‌شود.
عبدلي كه سابقه راهنمايي موزه در كاخ گلستان را نيز دارد، مي‌گويد: بايد به گردشگر حق بدهيم كه در بهترين حالت تنها سالي يك‌بار به موزه برود. چون اگر مخاطب موزه خوب راهنمايي شده باشد اطلاعات كامل درباره اشيا دارد و چندبار ديدن موزه و اشيا، جاذبه‌اي براي او ندارد. عبدلي دليل كم شدن تعداد بازديدكنندگان از موزه‌هاي كشور را با نبود خلاقيت در موزه‌ها مرتبط مي‌داند. به‌گفته او، اگر در طول سال موزه همان شكل و شمايل و همان آثار را داشته باشد و تغييري در محيط موزه ايجاد نشود لزومي ندارد مردم هر روز به موزه بروند چون هيچ‌چيز تغيير نكرده است.
- نمايش اثر تنها جاذبه موزه‌اي در ايران
حسين ترابي يكي از بازديدكنندگان موزه ملي نيز كه يك‌بار به همراه تور از اين موزه بازديد كرده و پس از 2سال بار‌ديگر براي بازديد از اشياي تاريخي موزه ملي ايران به آن موزه مراجعه كرده است، معتقد است: هنوز اشيايي كه 2سال پيش از آنها بازديد كرده در ويترين موزه ملي ايران به همان شكل به نمايش درآمده است.
تنها براساس آنچه خبرگزاري مهر نيز اعلام كرده است معدود موزه‌هاي كشور هستند كه تلاش مي‌كنند با برگزاري نمايشگاه و يا نشست تخصصي از موزه‌داري كشور رخوت‌زدايي كنند با اين حال بسياري از همين نشست‌هاي تخصصي نيز در خارج از فضاي موزه‌ها برپا مي‌شود و تنها جاذبه‌اي كه ممكن است گردشگر بيشتري را به موزه‌هاي ايران بكشاند نمايش آثار موزه‌اي است.
وضعيت موزه‌هاي ايران به‌گونه‌اي است كه در كشورهاي ديگر كه تمدن و حتي تاريخ آنها به اندازه ايران نيست، براي هر موضوع يك موزه ايجاد شده است. در هامبورگ آلمان، موزه‌اي براي درك زندگي نابينايان ايجاد شده است. در همان كشور موزه‌اي براي احساس ترس از اتفاقات متفاوت طبيعي و غيرطبيعي زندگي ايجاد شده و در اسپانيا موزه همبرگر دارند و حتي مي‌توانيد به موزه خاص فوتبال مادريد و بارسلونا سر بزنيد كه فروش بليت آنها و نرخ ورود به اين موزه‌ها بالا ست.
- موزه را مترادف رخوت و ركود مي‌دانند
چند روز پيش در نشست خبري رئيس ايكوم به مناسبت روز جهاني موزه‌ها، عليرضا قلي‌نژاد از اعضاي ايكوم ايران گفت: متأسفانه ادبياتي در جامعه ايراني جا افتاده است كه هرگاه بخواهند حرف از رخوت و سكون يك پديده بزنند مي‌گويند مگر موزه است؟ اين ادبيات خوب نيست.
احمد ميررضايي يكي از كارشناسان موزه‌داري در ايران نيز به مهر گفته است: استفاده از چنين ادبياتي به‌دليل نوع فعاليت موزه‌داران است. آنها براي تغيير و ايجاد خلاقيت تلاش نمي‌كنند و به همين علت است كه مردم از موزه‌ها برداشت سكون و رخوت مي‌كنند. چند موزه را مي‌شناسيد كه لااقل ويترين‌هاي آثار را تغيير داده باشند؟
يحيي رحمتي، سرپرست سابق امور موزه‌هاي سازمان ميراث فرهنگي سال91 گفته بود كه اگر در موزه‌هاي كشور تنوع نباشد رشد بازديدكنندگان موزه نزولي مي‌شود. به‌گفته او، تنوع موضوعي موزه‌ها پايين است و آنچه در اختيار دولت است اكثرا موزه‌هاي باستان‌شناسي و مردم‌شناسي هستند، درحالي‌كه در حوزه‌هاي تخصصي طيف گسترده‌اي وجود دارد كه جاي آنها در سطح كشور خالي است. بيشتر آثار اين طيف نيز در اختيار مجموعه‌داران خصوصي است.
به اعتقاد اردشير صالح‌پور، عضو هنري كميته ملي موزه‌هاي ايران (ايكوم) نيز تا زماني كه خلاقيت در موزه‌ها وجود نداشته باشد و همان نگاه قديمي بر موزه‌ها حاكم شود، موزه‌ها خلوت‌تر هم مي‌شوند. به گفته او، روش اداره موزه‌ها در ايران هنوز هم همان روش كلاسيك است و طبيعي است در چنين شرايطي پاي هيچ جواني به موزه باز نشود. صالح‌پور تأكيد كرد: انبارهاي موزه‌ها بايد از شكل كنوني خارج شوند چون همين فضاها مي‌توانند يك فضاي هنري باشند و به يافتن زبان تازه براي گفت‌وگو با مخاطب كمك كنند.
نظر شما